Meslek hayatına öğretmen olarak başlayan Sorgunlu hemşehrimiz İbrahim Arıkan, 2016 yılında 75 yaşında vefat ettiğinde geride eğitimden, iletişime, taşımacılık/lojistikten sanayi ve inşaata yirmiden fazla şirketi bünyesinde barındıran büyük bir holding bırakmıştı.
1972 yılında kurduğu Mef Dershanesi, sonradan büyük bir furyaya dönüşecek olan dersanecilik sektörünün öncülerindendi. 1982 yılında kurulan Yurtiçi Kargo da Türkiye’nin ilk kargo şirketi olma özelliğini taşıyordu. Yurtiçi Kargo bugün Türkiye’nin en değerli 100 markası arasına girmiş durumda. Bu 2 örnek bile İbrahim Arıkan’ın ne derece ileri görüşlü bir işadamı olduğunu göstermeye yeter sanıyorum.
Yoğun iş temposuna rağmen, sosyal ve kültürel içerikli çalışmalara da zaman ayıran İbrahim Arıkan, birçok oda, dernek, kulüp ve sivil toplum örgütüne de üyeydi. Bunların yanında, “Modern Fizik”, “Biz Bize”, “Orijinal Fikir Üretme ve Yaratıcılık”, “Kurum Başarısı İçin”, “Yöneticiye Mektup”, “Her Durumda Başarmak”, “Kriz Önce Haber Verir Sonra Kapıyı Çalar”, “Tarih Ekonomiyi Ekonomi Tarihi Oluşturur”, “Ya Yenilirsin Ya da Yenilenirsin”, “Öğreten Öğretmen Öğrenen Öğrenci” adlarıyla basılmış 10 kitabı, çeşitli gazete ve dergilerde yayınlanmış birçok makalesi bulunmaktadır.
Öyle anlaşılıyor ki, İbrahim Arıkan bu yayınlar vasıtasıyla parlak meslek ve işadamlığı hayatı boyunca elde ettiği tecrübe ve fikri birikimi; başkalarına da yol göstermesi ve sosyal sorumluluk anlayışının gereği olarak bizlerle ve gelecek kuşaklarla paylaşmak istemiş. Öğretmen kökenli olmasının bunda etkili olduğunu düşünüyorum. Her ne olursa olsun, bu gerçekten örnek alınması ve takdir edilmesi gereken bir çaba.
İbrahin Arıkan, bu yazının inceleme konusu olan “Tarih Ekonomiyi Ekonomi Tarihi Oluşturur” başlıklı kitabını 2008 yılında, aynı yıl içinde yayınlanan “Kriz Önce Haber Verir Sonra Kapıyı Çalar” başlıklı kitabının kısa sürede 2 baskı yapıp tükenmesi üzerine hazırlar.
Kitap, bazı uzmanlar tarafından 1929-1933 tarihleri arasında yaşanan Büyük Buhran’dan bu tarafa yaşanan en büyük kriz (ki Arıkan da o kanaati paylaşmaktadır) olarak değerlendirilen 2007 ekonomik krizinin yoğun olarak hissedildiği bir dönemde kaleme alınıyor. Yazar kitabı yazma nedenini şöyle açıklıyor:
“Kriz Önce Haber Verir Sonra Kapıyı Çalar” isimli kitabın özünde; ekonomik risklerin krizin habercisi olduğunu, bu haberi doğru okuyup algılayamayan veya doğru okuyup algıladığı halde zamanında etkili önlem almayan kurumların kapısını krizin bir gün çalacağını, kurum yöneticileri içeri davet etseler de etmeseler de, krizin davetsiz misafir olarak baş köşeye oturacağını belirttim. Krizin kurumlara vereceği ekonomik tahribatı anlatmaya çalıştım. Kaldığım yerden devam etmek için bu kitabı yazdım.
Cep kitabı boyutlarında hazırlanmış olan 144 sayfalık kitap, küresel bir bakış açısıyla kaleme alınan; “Ekonomi Aktörleri ve Ekonomik Dengeler”, “Dünya Ekonomisi ve Yaşanan Ekonomik Kriz”, “Abd Ekonomisinin Dünü ve Bugünü” ve “Osmanlı İmparatorluğu’nda Ekonomi Politikaları” başlıklarını taşıyan dört ana bölümden oluşuyor.
“Ekonomi Aktörleri ve Ekonomik Dengeler” bölümünde faiz, enflasyon, bütçe, ekonomik büyüme, dış ticaret dengesi, cari işlemler dengesi, risk vb. ekonominin temel kavram ve göstergeleri halkın anlayacağı sade bir dille tarif edilirken, dolar ve petrol gibi aktörlere ayrıntılı olarak değiniliyor.
“Dünya Ekonomisi ve Yaşanan Ekonomik Kriz” başlığı taşıyan ikinci bölümde de, kısa bir iktisat tarihi girişi yapıldıktan sonra 2007’de Amerika’da başlayan ekonomik krizin nedenleri ve küreselleşmenin tesiriyle domino taşı etkisi yapıp tüm dünya genelinde ne çapta tahribata yol açtığı karşılaştırmalı tablolar ve grafiklerle gözler önüne seriliyor. Bu bölümün son kısmı krizin Türkiye’ye etkilerine odaklanıyor.
“Abd Ekonomosinin Dünü ve Bugünü” başlıklı üçüncü bölümde; yine kısa bir Abd tarihi akabinde, bu ülkenin nasıl iktisadi ve siyasi bir güce dönüştüğü, hangi anlayışla dünya ekonomisi ve siyasetine yön vermeye devam ettiği üzerinde duruluyor.
Osmanlı iktisadi tarihini dönemler halinde inceleyen “Osmanlı İmparatorluğu’nda Ekonomi Politikaları” başlıklı son bölümde ise İmparatorluğu hızlı yükselişinden sonra çöküşe sürükleyen iktisadi faktörler, mali ve iktisadi politikalar, kapitülasyonlar ve dış etkenler gibi sebeplere değiniliyor.
Özetleyecek olursak; kitapta ele alınan konuların ağırlık noktasını her ne kadar 2007’de ABD’de ortaya çıkan ekonomik kriz, bu krizin sebepleri ve küresel etkileri oluştursa da; buradan hareketle ekonominin temel kavramları ve dünya ve ABD iktisadi tarihi hakkında bir cep kitabı formatına uygun olarak, kısa, öz ve anlaşılır bilgilere yer verilmesi; son bölümde de Osmanlı dönemini iktisadi açıdan değerlendirmiş olması açısından oldukça yararlı ve pratik bilgiler içeren bir kitap ortaya çıkmış. Eserde sunulan tablo ve grafikler ise özellikle bu konulara merak duyanlar için arşiv niteliğinde. Bu özellikleriyle de el atında bulunmayı hak ediyor.
Abdullah ALPAYDIN
SORGUN DÜŞÜNCE KULÜBÜ