En Güvenilir Kaynaklardan Yozgat’ın Beş Asrı

Yozgat şehrinin beş asırlık geçmişine, en güvenilir tarihi kaynakları arasında kabul edilen vakfiyeler ile ışık tutan bir eser: “Vakfiyelerine Göre Yozgat Vakıfları 1400-1920”. Eser, Prof. Dr. Hamza Keleş’in 1996 yılında hazırladığı doktora çalışması. (T.C. Gazi Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Genel Türk Tarihi Anabilim Dalı)

Çalışma, incelediği konuyla ilgili şeyleri içine alan, ilgisiz şeyleri dışarıda bırakan “efradını cami ağyarını mani” vasıfta bir çalışma.

Çalışma ,“neyin cevabının aranılacağına” işin başında sarih olarak karar verilmiş olmak gibi sağlam bir çıkış noktasından hareketle telif edilmiş gözükmektedir. Çalışmanın arayıp neticeten bulduğu şey; Yozgat’ın beş asırlık tarihindeki vakfiyeler ve bu vakfiyeler muhtevasının işaret ettiği vakıflardır.

Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, Milli Kütüphane‘deki Şer‘iyye Sicilleri, Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü Kuyud-i Kadime Arşivi, vakfiyelerin tespiti için müracaat edilen kaynaklar arasında yer almaktadır.

ESERDEN ÜÇ BAŞLIK:

1-VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ARŞİVİNDEKİ YOZGAT VAKFİYELERİ

“Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi envanterlerine göre, bugünkü Yozgat ili ve kazalarında Beylikler ve Osmanlı dönemine ait toplam 708 tane vakıf kurulduğu tespit edilmiştir. Bunlardan 278 tanesi Yozgat merkez kazası ve köylerinde diğerleri ise bağlı kazalarda bulunuyordu. Ne yazık ki bu vakıfların hepsinin vakfiyeleri günümüze kadar ulaşamamıştır. Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi‘nde yalnızca 124 tanesinin vakfiyesi mevcuttur.” (Sayfa XV)

2-ŞER’İYYE SİCİLLERİNDEKİ VAKFİYE SURETLERİ:

“Sicillerinde bulunan 73 vakfiyeden 40 tanesi tanesi Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi’nde de bulunmaktadır.” (Sayfa XVI) (Prof. Dr. Hamza Keleş’in,“H.1334/ M.1915 Tarihli Şer’iyye Siciline Göre Yozgat Vakıfları” adlı, 1990 yılında hazırlanmış Yüksek Lisans Tezi çalışması da bulunmaktadır. (T.C. Gazi Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Genel Türk Tarihi Anabilim Dalı)

3-BAŞBAKANLIK OSMANLI ARŞİVİ‘NDEKİ YOZGAT VAKFİYELERİ:

“Bu arşivde Yozgat’a ait yalnızca 3 vakfiye tespit olunmuştur. Bu vakfiyeler de hem Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivinde, hem de Şer’iyye sicillerinde vardır.” (Sayfa XVII)

Çalışmada, Yozgat ve çevresine aidiyeti tespit edilen 159 adet vakfiyenin iki tanesi (araştırılan dönem dışında olması ve evvelen başka müelliflerce neşredilmiş olmaları nedeni ile) hariç tutularak 157 adet vakfiye inceleme konusu yapılmıştır.

Çalışmada, 157 adet vakfiyenin tanzim tarihi, vâkıfı, ciheti, vakfiyenin bulunduğu yer sayfa XIX ile XXX arasında liste halinde sunulmuştur. (157 Adet vakfiyeye ilişkin liste, Prof. Dr. Hamza Keleş’in, “Yozgat Vakıflarının Kaynakları” isimli makalesinde yayınlanmış bulunmaktadır. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 19, sayı 2 (1999), 73-86.

Çalışmada, vakfiyelerinin muhtevasına dayanılarak, mektep, medrese, cami, mescit, zaviye, tekke, köprü, çeşme, şadırvan vakıfları, Tilavet-i Hatm-i Şerif, Mevlid-i Şerif ve Dua vakıfları ve Harameyn-i Şerifeyn vakıfları ayrıntılı olarak anlatılmıştır.

Yozgat şehrinin beş asırlık tarihine vakfiyeler ile ışık tutan bu güzide eserin müellifi Prof. Dr. Hamza Keleş hocamızı candan tebrik ediyorum.

 

Adnan KORKMAZ

SORGUN DÜŞÜNCE KULÜBÜ

 

 

Author: sevare