Yozgat Kataloğu 1990

Ey güzel yüzlü şehir
Bildim adın Yozgat’mış
Bir pirin duasıyla
Hak yozuna yoz katmış
Daha sonra kızının
Mayasına naz katmış
Şükür birinciyi çok
İkinciyi az katmış
Kızınla evlenenin
Kışlarına yaz katmış.
Arif Nihat ASYA

Yozgat Kataloğu 1990 yılı konulu eser iki ciltten oluşmaktadır. Yozgat Kültür Dayanışma Derneği-İstanbul koordinasyonunda, 1991 yılında, Vaha Reklam Hizmetleri Tic. A.Ş. organizatörlüğünde, Özdemir Ofset Baskısı ile yayına sunulmuştur.

Eserin 1. Cildi 351 sayfadan 2. Cildi 295 sayfadan oluşmakta olup, eser toplamda 646 sayfadır.

1. ve 2. cildin içeriği; ilin tarihi, coğrafya bölümü, nüfus bölümü, milli eğitim bölümü, gençlik ve spor bölümü, kültür bölümü, turizm bölümü, sosyal bölüm, sağlık bölümünden oluşmaktadır.

Eserin 2. Cildinde, 451-491 sayfaları arasında Sorgun’a yer verilmiştir. Eserde yer aldığı hali ile içerik:

– Sorgun ilçesi ve köyleri
– İlçenin idari ve sosyal durumu,
– Sorgun ilçesi topraklarının ekilişlerine göre dağılımı,
– 1987 yılı
– 1988 yılı
-Eğitim ve kültür durumu
– Halk kültürü
– Rivayet
– Bedir Baba efsanesi
– Müftü Hasan Coşkun (Demli Molla)
– Aşık Dindari (Muhittin Kaynar)
– Kasım Kazancıklıoğlu
– Aşık Sıtkı Baba
– Gedik Hasanlı Şakir Efendi
– Gazi Osman Çavuş
– Giyim Kuşam
– Bebe Giyimi
– El Nakışları
– Yemekler
– Arabaşı
– Madımak
– Bulama aşı
– Haside
– Bazlama
– Merkez ortaokulu
– Bankalar
– Ziraat Bankası
– Halk bankası
– İş Bankası
– Türkiye Emlak Bankası
– Akbank
– Basın
– Sağlık Ocakları
– Değerlendirme
– Ekonomik durumu
– İlçe arazisinin dağılımı
– Mustafa Karabacak (Sorgun Kaymakamı)
– Yılmaz Kılıçarslan (Belediye Başkanı)
– Dr. Şevket Bağcı (Sorgun Devlet Hastanesi Başhekimi)
– Dr. Cihan Tüzüner (Başhekim Yadımcısı)
– 1987 yılında gerçekleştirilen kredi hacmi
– 1988 yılında gerçekleştirilen kredi hacmi
– Madencilik
– Doğan Madencilik işletmesinin yıllara göre üretimi
– Doğal kaynaklar
– Mahalli idareler
– Sorgun Belediyesi şeklindedir.

Eserin Sorgun’a ait ilk kısmında Sorgun Kaymakamı Mustafa Karabacak’ın yaptığı giriş yer almakta olup, girişte özetle;

“Altı belediyelik, doksan dört köy muhtarlığı ile geniş bir alana yayılmış ve yüz bin nüfusa sahip olan Sorgun ilçesinin, ülke genelinde devam eden kalkınma hamleleri doğrultusunda geliştiği ve müteşebbislerin sanayi toprağı satın aldığı,
Özellikle toprak ürünlerine yönelik sanayinin başı çektiği, ilçe sınırları içerisinde beşi faal yedi adet tuğla fabrikası bulunduğu, iki adet un fabrikasının yer aldığı,
1989 yıl sonu itibariyle küçük sanayi sitesinin hizmete açıldığı,
Yenileme ve imalat sanayine yönelik yatırımların arttığı,
Et ve yumurta tavukçuluğu sektörüne yönelik ilçe sınırları dâhilinde ellinin üzerinde tesis bulunduğu,
Bölgenin yumurta ve tavuk eti ihtiyacının önemli bir kısmının ilçe tarafından karşılandığı,
Eğitimde mekan meselesinin önemli bir ölçüde çözüldüğünü,
1889 yılı öncesi Sorgun ilçe merkezinde altı adet ilkokul mevcut iken 1989 yıl sonu itibari ile bu sayının on bir adede yükseldiğini, derslik sayısının otuz altıdan seksen dörde, orta öğretimde ise sadece lise ve imam hatip varken bunun da yediye çıkarıldığını, ilave olarak kasaba ve köylerde derslik ve adet lojman yapıldığını,
Yine ilçede öğrencilerin barınma ihtiyacına yönelik Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı kanalı ile iki yüz kişilik yurt yapıldığını,
İlçe merkezli ve geniş kapsamlı kurslar (halıcılık, biçki, dikiş-nakış, daktilo vb.) düzenlendiğini,
Ve bunların ilçe halkı ile birlikte el ele gönül gönüle” yapıldığını ifade etmektedir.

Eserde yer alan bilgiler:

Sorgun’ a Yeşil Ova denilmektedir. Sorgun ismi Sor da Kon’dan gelmektedir. Tarihinin Etiler’e dayanan bir geçmişi bulunmaktadır. Alişar bölgesi ve Kerkenez harabeleri tarihinin eskilere dayandığının göstergesidir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde Yozgat Sancağına bağlı bir ilçedir. Halibaba, Deveci ve Dayılı dağları Sorgun’un en yüksek yerleridir.
Eğriöz çayı ve Delibaş çayları önemli akarsularıdır.
İlçede kara iklimi hâkimdir
İlçenin 1.769 km²’lik yüz ölçümü, 94 köy ve 5 kasabası mevcuttur. İlçe merkezi 1989 itibariyle 10 mahalle, 4.689 hane; 1988 yılı itibariyle 4.710 hane, 1990 yılı itibariyle de 5.917 haneden oluşmaktadır. İlçe genelinde resmi dairelere ait 150 konut mevcuttur.
İlçe elektriği genel sisteme bağlı olup, elektriksiz köy bulunmamaktadır.
Köy ve kasabaların içme suyu ihtiyacı % 85 oranında karşılanmıştır.
Hububat olarak buğday, arpa, çavdar, nohut, mercimek, fasulye, fığ, patates, yonca ve şeker pancarı başlıca ürünlerdir.
İlçenin ağırlıklı ticareti tarıma dayanmaktadır. Yanı sıra ilçede hayvan, zahire, sebze Pazar haftanın her Perşembe günü kurulmaktadır. Pazara dayalı ticaret ilçe merkezinin, kasaba ve köylerin ihtiyacını karşılamaya yöneliktir. İlçede toptan ve perakende ticarette gelişmiş olup önemli kısmı gıda ticarine dönüktür. İlçe ticareti diğer ilçelere nazaran canlıdır.
Toplam beş banka faaliyet göstermekte olup, kredi hacmi tarım sektöründe iki milyar dört yüz yetmiş milyon, ticari sektörde iki milyar, sanayi de elli milyon TL’dir.
İlçede yer altı kaynağı olarak kömür madeni bulunmaktadır. İşletimi Doğan Madencilik A.Ş.’ ve Yeni Çeltek Kömür İşletmeleri’ne ne aittir.
Yer altı sıcak su kaynakları oldukça verimlidir.
1985 nüfus sayımına göre 19.447 kadın, 19786 erkek olmak üzere 39.223 toplam nüfus bulunmaktadır.
İlçe merkez belediyesi Sorgun Belediyesidir. Eymir, Çiğdemli, Esenli, Bahadın belediyeleri de kasaba belediyeleridir.
Asayişe yönelik İlçe Jandarma Bölük Komutanlığı ve ilçe emniyet müdürlüğü bulunmaktadır.
İlçede asayiş yönünden büyük çapta olaylar olmayıp, suçlar adi niteliktedir.
İlçede kaymakamlık, kaymakamlıkta görevli yazı işleri müdürü, iki tahrirat kâtibi, bir kamyon şoförü ve yeterince diğer personel mevcuttur. İlçe sivil savunma memurluğu, ilçe nüfus müdürlüğü özel idare müdürlüğü ve ilçe milli eğitim müdürlüğü yer almaktadır.
İlçede 1990 yılı itibariyle Sorgun Gazetesi, Sorgun Postası ve Sorgunun Sesi gazetesi faal olarak yayındadır.
Dokuz adet sağlık ocağının biri ilçe merkezinde diğeri kasaba ve köylerde müteşekkildir.
Kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapan mülki amirler ve yetkili kişiler:
Mustafa Karabacak- Sorgun Kaymakamı,
Yılmaz Kılıçarslan- Belediye Başkanı,
Cevat Gözübüyük- Yazı İşleri Müdürü,
Şevket Bağcı- Uzman Doktor, Sorgun Devlet Hastanesi Başhekimi,
Cihan Tüzüner- Doktor, Başhekim Yardımcısı,
Sadettin Tükel, Sayman Müdür Yardımcısı, Mal Müdürü Vekili,
Zeki Kutlusoy, PTT Müdürü,
Şakir Kılıçarslan, Halk Eğitim Müdürü,
Mehmet Özbek, Halk Eğitim Merkezi Müdür Yardımcısı,
Celal Oğuz, Halk Eğitim Müdür Yardımcısı,
Ramazan DAŞ, Müftü,
İsmail Mermertaş, Sümerbank, Veznedar,
Ramazan Akkaya, İmam Hatip Lisesi Müdürü,
İsmet Aydın, İmam Hatip Lisesi Müdür Yardımcısı,
Erol Aktan, İmam Hatip Lisesi Müdür Yardımcısı,
Durali Doğan, Folklor Araştırmacısı,
Ceyhan Özmen, Nüfus Müdürü,
Yavuz Karabaht, İlçe Emniyet Müdürü,
Zekeriya Uğurluoğlu, İlçe Milli Eğitim Müdürü,
Enver Çağatay, İlçe Mal Müdürü,
Duran Dayanmaz, Vergi Dairesi Müdürü,
Nihat Sarıaslan, Toprak Mahsulleri Ofisi,
Ethem Yılmaz, Devlet Hastanesi Müdürü,
Hüsamettin Durak, İlçe Tapu Sicil Müdürü,
H. Ahmet Kulu, TEK İşletme Şefi,
Osman Akyol, TOKİB İlçe Müdürü şeklindedir.

Sonuç itibari ile, 1990 Yozgat kataloğu hem merkez ilimiz Yozgat hem de ilçeler için ciddi anlamda bilgiler sunan kapsamlı bir çalışma niteliğindedir.
Genel bir analiz yapıldığında, özellikle ekonomik anlamda günümüz Sorgun’da tarıma dayalı üretimin yerini al-sata dayalı ticaretin aldığı görülmektedir. Sorgun ilçemizin geçiş güzergâhında olması nedeni ile var olan coğrafi konumu halen önemini korumakta bu bağlamda 1990 yıllardan günümüze diğer ilçelere nazaran gelişmişliğinin de en önemli etkenini oluşturmaktadır.

Dikkat çeken bir ayrıntı olarak et ve yumurta tavukçuluğunun o dönemlerde bölgenin en önemli unsuru olduğu halde günümüzde adeta kaybolacak bir sektör haline gelmesidir. Yine o dönemlerde tarım üretimi birinci derecede bir paya sahip iken sanayinin oldukça küçük bir düzeyde olduğu görülmektedir. Asayişe ilişkin sadece adi suçlara bağlı bir Sorgun’un olması ve büyük çapta bir suçun bulunmaması bugün tüm Türkiye’de ve tüm Dünyada istenen bir durum halini almıştır.

Evet, 1990’lardan günümüze çok şey değişti. Dünyada, Türkiye’de ve ilçemiz Sorgun’da. Bu değişimlerin başında iktisadi ve sosyal değişimler geliyor. Sosyal değişimin temelinde ilçemiz açısından göç başta geliyor. Tabi göç unsuru ise ekonomik boyutlara bağlı olmakla birlikte ciddi anlamda önemsenmesi ve araştırılması gereken bir sosyal olgu.

Değişiyoruz, dünya değişiyor, Türkiye değişiyor, Sorgun değişiyor. Ama bu değişimde hangisi daha iyiye gidiyor. Adi suçlardan oluşan bir dünya mı, büyük suçlardan oluşan bir dünya mı? Refahı artan bir toplum mu gelir dengesizlikleri mi? Her şey bir yana geliri ve refahı artan, adi suçların bile olmadığı, gelir dağılımın dengeli, herkesin toprağında doyduğu bir hayat dileği ile…

Fatih ŞAHBAZ
SORGUN DÜŞÜNCE KULÜBÜ

Author: sevare